Wanneer het St. Dionysiusgilde werd opgericht, kon tot op heden niet worden achterhaald. Wel zijn een aantal datums bekend waarop opmerkelijke gebeurtenissen in het gilde hebben plaatsgevonden. Veel van deze wetenswaardigheden werden opgedoken in het Staatsarchief Münster/Westfalen in Duitsland.

Op 10 december 1631 is in een oorkonde vastgelegd dat Jan Clabbers verplicht is elk jaar, op St. Stefanusdag (26 december), een halve ton bier te schenken omdat hij een stuk heidegrond, genaamd Meerweert, in gebruik heeft. Dat betekent dat het gilde tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648) aktief was, iets dat opmerkelijk is omdat in Brabant de schuttersgilden nagenoeg allemaal verboden waren. In de genoemde oorkonde wordt het gilde ook aangeduid met schutterij.

In 1971 werd in het Staatsarchief van Münster door de Zeereerwaarde Heer Th. Driesen, rustend pastoor te Well, en M. van den Brand uit Venray een document ontdekt dat handelde over de heroprichting van het St. Dionysiusgilde op 14 juli 1648. Het dokument bevatte een reglement, opgesteld door Freiherr von Vittinghoff-Schell als Heer van Heijen. Het gilde wordt in dit reglement zowel met schutterij als broederschap alsook met confraterniteit aangeduid. Het reglement geeft in 22 artikelen aan waaraan de leden zich te houden hebben, de zogenaamde “Caert” van het gilde. Het gilde heeft een zwaar militair karakter. Overtreding van de regels betekende doorgaans een boete in de vorm van een aantal liters bier. Het familiewapen van Vittinghof-Schell prijkt nog altijd in de gevel van kasteel “Huis Heijen” waarvan de huidige bewoner, beschermheer Ysbrandt Roovers, nauwe contacten onderhoudt met de familie Vittinghoff-Schell, de bewoners van schloss Kalbeck bij Goch in Duitsland.

Op 7 december 1717 is het St. Dionysiusgilde ook aktief. De toenmalige Heer van Heijen, Freiherr von Buldern, daagde het St. Dionysiusgilde voor de rechter, omdat ze zonder zijn medeweten een kapitein en luitenant had benoemd. Dit was het alleenrecht van de Heer van Heijen.

Uit de gemeente inkomsten en uitgaven van de gemeente Bergen, toenmalig resorterend onder het land van Kleef, komen in de boeken van 1763 tot en met 1798 drie posten voor die geregeld betaald werden uit de gemeente-weiden, genaamd de Maasoevers of den langen blok. Eén van die posten betrof “de schuttersgilde te Heijen jaarlijksch 9 gulden Kleefsch (4,44 NL) en dat voor een nieuwen gildenhoed waarmee de gelukkige koning van het gild getooid werd. De ontvangst werd door den kapitein of koning gequiteerd”. In 1795 werd hij echter niet uitbetaald “weil nicht nae de Scheibe geschossen ist”.

Op 4 december 1849 ging het gilde in ruste. De goederen en geld van het gilde, waaronder vaandel, trom, gildezilver, etc., werden aan de kerk van Heijen overgedragen. Ook de vijf broederschapsstaven, die het gilde nu weer bezit, kwamen zo in het bezit van de kerk. De broederschapsstaven zijn in 1841 in Kevelaer vervaardigd.

Broederschapsstaven in 1841 vervaardigd in Kevelaer (D) zijn nu weer in bezit van het Sint Dionysiusgilde.

Op 22 juni 1922 ontwaakte het gilde en werd begonnen als schutterij. De naam werd “Schutterij St. Dionysius”. Met het plaatsen van een schietboom in de achtertuin van het huidige zaal “Schuttershof” en het kopen van een schietgeweer konden er schietwedstrijden gehouden worden en kon deelgenomen worden aan schietwedstrijden in de omgeving.

Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog (10 mei 1940) werd het gilde door de bezetter gedwongen de schietaktiviteiten te staken. De leden kwamen wel regelmatig bij elkaar om te vergaderen. Vanaf oktober 1944, toen de Heijense bevolking moest evacueren, kwam de gehele vereniging stil te liggen.

Toen in 1947 het ergste oorlogsleed geleden was, werd het gilde weer aktief. Wederom werd gestart als schutterij. In 1950 werd naast de schutterij ook een gilde-afdeling in het leven geroepen en werd, naar later bleek voor het eerst na 100 jaar, weer om het koningschap geschoten. In Oploo werd de eerste gildedag bezocht. De gildebroeders droegen toen een sjerp in de kleuren groen en rood, de hoofdkleuren van de patroonheilige St. Dionysius. De tamboer(s) en de vendeliers droegen een witte broek, groen overhemd en groene baret. De naam werd veranderd in “Schutterij/Gilde St. Dionysius”. De leden konden lid van beide afdelingen worden.

Achterste rij: v.l.n.r. Antoon Vinck, Jan Hermsen, Henk Maas en Hein Wilmse. Voorste rij: v.l.n.r. Hein Martens, Thei Peeters en Piet Rutten. (1953)

In 1951 werd door vier gildebroeders Jan Hermsen, Hein Martens, Piet Rutten en Antoon Vinck het vendelzwaaien geleerd onder leiding van wijlen Theo Hendriks. In 1983 werd herdacht dat zij 30 jaar onafgebroken de vendelgroep van het St. Dionysiusgilde vormden.

In 1961, ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum, werd door het St. Dionysiusgilde de eerste kringgildendag in Heijen georganiseerd. Dit resulteerde in 1962 tot de aanschaf van nieuwe gildenkostuums. Vooral door toedoen van toenmalig voorzitter H. Lucassen werd de in dat jaar gehouden handtekeningaktie in Heijen een daverend succes. Van de opbrengst kon voor elke gildebroeder een kostuum aangeschaft worden. De kostuums werden vervaardigd door de firma Waters uit Geldrop.

V.l.n.r. Hen Lucassen en Geert Kaak (1962)	V.l.n.r. Jan Hermsen, Cor Maas, Martien de Rijck, Theo Cornelissen, Hein Martens, Martien Holtmeulen en commandant Piet-Hein Jacobs (bestuur 1973)

Tot beschermheer werd in hetzelfde jaar Peter Roovers benoemd, bewoner van kasteel “Huis Heijen” en pastoor M. Pijpers werd benoemd tot gildeheer. Door al deze veranderingen en vernieuwingen ging het St. Dionysiusgilde een periode van betrekkelijke bloei tegemoet.

In 1972 werd in verband met het 50-jarig jubileum de kringgildendag en in 1982, bij gelegenheid van het 60-jarig jubileum, de vrije gildendag van de Kring van Schuttersgilden “Land van Cuijk” door het St. Dionysiusgilde georganiseerd.

Het St. Dionysiusgilde heeft vanaf het midden van de jaren tachtig een periode van betrekkelijke bloei doorgemaakt. Sinds het begin van de jaren negentig blijven zich jaarlijks enkele nieuwe gildebroeders en -zusters aanmelden, die met verfrissend nieuw elan de aloude tradities van het St. Dionysiusgilde in ere houden. Na de vrije gildedag in 1982 kende het St. Dionysiusgilde een lichte recessie. In 1984 was het behalen van het keizerschap door Cor Maas, toenmalig hoofdman en deken-schrijver, een waar hoogtepunt.

V.l.n.r. Toenmalig beschermheer Peter Roovers en keizerspaar Cor en Tini Maas - Brinkhof. (1984)

Voor de inzet die Cor en zijn vrouw Tini voor het gehele gildewezen en in het bijzonder voor het St. Dionysiusgilde aan de dag legden, was dit keizerschap een welverdiende bekroning. Het keizerspaar Cor Maas en Tini Maas-Brinkhof werd onder grote publieke belangstelling en met medewerking van de plaatselijke fanfare “Eendracht Maakt Macht” officieel geïnstalleerd door beschermheer, beeldhouwer en kasteelheer Peter Roovers. Deze feestelijke installatie vormde de basis voor een jaarlijks terugkerend hoogtepunt, namelijk de officiële installatie van het nieuwe koningspaar. Sinds 1985 wordt het nieuwe koningspaar enkele weken na het koningschieten officieel geïnstalleerd. Dit gebeuren wordt muzikaal opgeluisterd door de plaatselijke fanfare. De koningsresidentie wordt dan feestelijk versierd door de buurt van de nieuwe gildekoning. Na de officiële installatie biedt de gildekoning het koningsbier aan. Aansluitend wordt het koningspaar de koningsreceptie aangeboden in het gildehuis “Schuttershof”, waar het St. Dionysiusgilde sinds zijn heroprichting te gast is. In 1994 werd een aloude traditie in ere hersteld: het koningsbal werd nieuw leven ingeblazen. In de eerste jaren na de heroprichting werd traditioneel het koningsbal op kermisdonderdag georganiseerd in de feesttent bij café “Heijen-Zuid” (familie Deenen). In het begin van de jaren zestig is deze traditie verloren gegaan, maar sinds 1994 wordt er aansluitend aan de koningsreceptie met succes weer een koningsbal gehouden.

In 1985 droeg Cor Maas het hoofdmanschap over aan Henk Artz. Henk leidde het St. Dionysiusgilde met verve en ging problemen niet uit de weg. In korte tijd werd in het midden van de jaren tachtig de overheid vernieuwd. Keizer Cor Maas besloot in 1987 als lid van overheid terug te treden; John van Haare werd de nieuwe deken-schrijver en Henk Hendriks de nieuwe deken-schatbewaarder. De hernieuwde overheid probeerde met steun van alle gildebroeders het gilde uit het dal te trekken mede door bij de gildeactiviteiten de inwoners van Heijen sterker te betrekken.

Tijdens het patroonsfeest in 1990 werd het nieuwe hoofdvaandel ingezegend door gildeheer pastoor Theo Jaspers. Het nieuwe hoofdvaandel werd ontworpen door keizer Cor Maas in samenwerking met beschermheer Peter Roovers. Het hoofdvaandel werd vervaardigd door Ietje van Dijk, kunstenares uit Herpen. Zij was oud-leerling van beschermheer Peter Roovers in de tijd dat deze anatomie doceerde aan de Bossche Kunstacademie.

Het nieuwe hoofdvaandel van het Sint Dionysiusgilde met afbeeldingen van de Heijense Dionisiuskerk, partroonheilige Sint Dionysius en kasteel "Huis Heijen". (1990)

Een jaar later werd de eerste koperen gildetrom met een gedreven afbeelding van de patroonheilige Sint-Dionysius aangeschaft. Hierna werden alle tamboers voorzien van een koperen gildetrom, deze echter zonder afbeelding van de patroonheilige. Daarmee stapte het gilde definitief over van de muziektrom naar de gildetrom.

In 1991 werden zeven gildebroeders gehuldigd wegens 40 jaar trouwe dienst. Cor Gerrits, Piet Gerrits, Jan Hermsen, Piet Rutten, Antoon Vinck, Piet Vinck en Arnold Wilmse ontvingen de zilveren jubileumspeld. Nog steeds doet het gilde niet tevergeefs een beroep op deze trouwe gildebroeders.

In maart 1993 had het gilde de droeve plicht om zijn beschermheer Peter Roovers met gilde-eer ten grave te dragen. Na een lang ziekbed ging Peter Roovers op 90-jarige leeftijd van ons heen. Hij was sinds 1962 steun en toeverlaat van het St. Dionysiusgilde geweest. Hij schonk het gilde in 1962 de zilveren koningsvogel en na zijn dood is te zijner nagedachtenis een zilveren hoofdmanschild aangeschaft. Een kunstenaar, kasteelheer, maar bovenal een liefdevol mens met gevoel voor gilden en tradities is van ons heengegaan. Beschermheer Peter Roovers had ver voor zijn heengaan tegen zijn ‘gildemannen’ gezegd: “Treur niet om mijn heengaan, maar drink na afloop van de begrafenisplechtigheid een lekker glaasje bier.” En zo geschiedde. De band met de familie Roovers, bewoners van kasteel “Huis Heijen”, is en blijft bijzonder sterk. Het gilde is onlosmakelijk met dit kasteel verbonden. Eind 1994 wordt Ysbrandt Roovers, zoon van beschermheer Peter Roovers, geïnstalleerd als nieuwe beschermheer van het St. Dionysiusgilde.

In het begin van de jaren negentig staat het geweerschieten in verband met het milieu zwaar onder druk. Op initiatief van Martien de Rijck wordt een alternatief gevonden in het kruisboog-vlak-schieten. Waar voorheen tijdens de wintermaanden de gildebroeders nauwelijks verbroederden, wordt nu jaarlijks een kruisboogcompetitie verschoten in zaal “Schuttershof”.

In dezelfde jaren doen hofdames en marketentsters hun intrede in het St. Dionysiusgilde.

V.l.n.r. Hofdame Nellie Janssen, koningspaar Marco Roelofs en Antoinette van Haare, keizerspaar Cor en Tini Maas-Brinkhof, hofdame Truus Hendriks, Op de voorgrond: hofdame Dominique Willems, jeugdkoning Roy Venbrucx en hofdame Petra Gerrits. (1998)

Vlak daarna kent het gilde ook een standaardruiter in de persoon van Karel Gesthuizen met zijn paard Prisca. Een nieuw standaardvaandel met de afbeelding van het wapen van Heijen wordt het gilde geschonken. Aan het eind van de jaren negentig gaat het gilde zijn patroonheilige Sint-Dionysius uitbeelden. Het hoofd, dat de Heilige Dionysius in zijn handen draagt en waarmee hij volgens de legende na zijn onthoofding tot buiten Parijs is gelopen, is vervaardigd door kunstenares Kathinka Roovers, dochter van voormalig beschermheer Peter Roovers, en de kleding is geschonken door de parochie van de H. Dionysius. Gildebroeder Marco Roelofs beeldt op diverse gildedagen deze patroonheilige uit: onthoofd, maar het hoofd in eigen handen genomen.

De patroonheilige Sint Dionysius doet zijn intrede bij het Sint Dionysiusgilde (Marco Roelofs, 2001).	Het schuttersviertal in actie tijdens gildefeesten. V.l.n.r. Marco Roelofs, Theo van Haare, Jos Graat en Martien de Rijck

In 1997 werd gildebroeder Theo Hendriks gehuldigd wegens zijn 50-jarig gildebroederschap. Theo heeft aan de wieg gestaan van het huidige St. Dionysiusgilde. Uit handen van hoofdman Henk Artz ontving Theo de gouden jubileumspeld voor zijn vele verdiensten. Helaas mocht hij niet lang genieten van deze onderscheiding. Nauwelijks een maand later had het gilde de droeve plicht hem met gilde-eer naar zijn laatste rustplaats te begeleiden. Een markant gildebroeder met een groot gildehart is van ons heengegaan.

Marco Roelofs wordt in 1999 de vijftigste gildekoning. Dit feit wordt feestelijk herdacht met alle ex-gildekoningen. Tevens wordt in 1999 een schietdiscipline toegevoegd aan de activiteiten van het gilde. Het kruisboog-wip-schieten doet zijn intrede. Daartoe wordt een kruisboog-wipboom geplaatst op het schietterrein “De Maasarm”. Het St. Dionysiusgilde investeert ondanks de hoge kosten toch in kogelvangers, zodat het gilde nu zowel het geweer als de kruisboog als wapens hanteert. Jaarlijks wordt op dit schietterrein een onderlinge competitie wipschieten met het geweer georganiseerd. Gedurende vijf wedstrijdzondagen wordt beslist wie zich voor een jaar geweerschutterskampioen van het gilde mag noemen. Daarnaast wordt met de kruisboog en het geweer aan diverse regionale competities deelgenomen.

In 2002 organiseerde het St. Dionysiusgilde sinds 20 jaren weer eens de kringgildedag van de Kring van Schuttersgilden “Land van Cuijk”. Op 26 mei 2002 waren meer dan 1000 gildebroeders en –zusters te gast in Heijen. De gildefeesten werden gehouden in en rond het historische kasteel “Huis Heijen” en in manege “De Kleine Hoef”. Mede door de vele Heijense vrijwilligers werd dit feest een grandioos succes. Tevens werden alle gildebroeders en –zusters van het Sint Dionysiusgilde op zaterdagavond 25 mei in nieuwe kostuums gestoken. De nieuwe gildekostuums zijn vervaardigd door de firma Beliën uit Hamont (België). Diezelfde avond werden 6 gildebroeders gehuldigd voor hun 50-jarig gildebroederschap van het Sint Dionysiusgilde. De jubilarissen waren: Piet Vinck, Jan Hermsen, Piet Rutten, Toon Vinck, Cor Gerrits en Piet Gerrits. 

Impressie kringgildedag Kring van Schuttersgilden "Land van Cuijk" op 26 mei 2002.	Impressie kringgildedag Kring van Schuttersgilden "Land van Cuijk" op 26 mei 2002

Op de jaarvergadering 2006 besluiten de aanwezige gildebroeders en -zusters om vrouwen als volwaardig lid toe te laten tot Schutterij/Gilde Sint Dionysius. Gildezusters mogen vanaf nu ook schieten om het koningschap en krijgen ook stemrecht op de jaarlijkse ledenvergadering. De statuten en huishoudelijk reglement zijn ingrijpend aangepast conform dit besluit. In 2007 schrijft gildezuster Ineke Roosengarten geschiedenis door zich tot eerste gildekoningin van het Sint Dionysiusgilde te schieten. 

Het Sint Dionysiusgilde in actie tijdens de Vrije Gildedag van Kring Peelland op 17 juni 2007.	In 2007 schrijft koningin Ineke Roosengarten met prinsgemaal Wim geschiedenis als eerste gildekoningin van het Sint Dionysiusgilde.

Het St. Dionysiusgilde bloeit en de inzet van alle gildebroeders en –zusters is goed te noemen. Om een gilde draaiende te houden zijn financiële middelen nodig die het gilde zelf door middel van acties bij elkaar brengt. Jaarlijks worden een tuinactie, rommelmarkt, een donateuractie en een kerstactie gehouden; die vergen een grote inzet van alle gildebroeders en –zusters. Op deze manier hoopt het St. Dionysiusgilde de aloude gildetradities in ere te blijven houden. Daarnaast is het gilde voortdurend op zoek naar jonge gildebroeders en –zusters, die de gildetradities voor de volgende generaties zeker moeten stellen.

Tot slot: Het St. Dionysiusgilde is steeds op zoek naar gegevens uit vroeger tijden. Tot 1971 was alleen de heroprichting in 1922 bekend. Daarna zijn er steeds nieuwe gegevens opgedoken in diverse archieven. Hopelijk wordt zo nog eens de oprichtingsdatum bekend. Het gilde denkt dat de oprichting mogelijk rond 1400–1450 plaatsgevonden kan hebben. Dit is gebaseerd op het feit dat Henrich Schardenberch van Heyden, op 6 mei 1421, mede de oprichtingsakte van het St. Anthoniusgilde uit Sambeek ondertekend heeft. Het zou vreemd zijn als hij als Heer van Heijen een schuttersgilde in Sambeek opricht en niet in Heijen. Verder onderzoek moet hierop nieuw licht werpen.